شب های طولانی و سرد زمستان فرصت مناسبی برای مطالعه گسترده آسمان و وقایع آن است؛ با استفاده از فرصت پیش رو می توان نسبت به شناخت آسمان زیبای این فصل اقدام کرد.

آسمان زمستان از نظر ستارگان درخشان نسبت به سایر فصول غنی تر هستند. در راس این زیبایی ها درخشندگی ستاره "شعرای یمانی" است که در نیمه شب های اواسط دی ماه و یا در ساعت 22 اواسط بهمن و یا در ساعت 20 اواسط اسفندماه در آسمان تلألو خیره کننده ای دارد.

موقعیت ستاره شعرای یمانی در راس جنوبی مثلث زمستانی قرار دارد. مثلث زمستانی متشکل از سه ستاره درخشان است که ستاره "شعرای شامی"(Procyon) در بالا و سمت چپ، ستاره "ابط الجوزاء"(Betelgeuse) در بالا و در سمت راست و ستاره "شعرای یمانی" (Sirius) در راس پایین این مثلث قرار دارد.

با نگاهی اجمالی به اخبار رویدادهای آسمانی بهمن ماه، علاقمندان به این رویدادها می توانند پدیده‌های آسمانی این ماه را به خوبی دنبال کنند.

رییس انجمن نجوم آماتوری ایران می گوید: دوشنبه 10 بهمن ماه غول منظومه خورشیدی "برجیس" ساعت15:30 دقیقه 3/9 درجه در جنوب ماه قرار می گیرد و طبیعی است در این شب کمترین جدایی زاویه ای را با مشتری خواهد داشت.

"مسعود عتیقی" افزود: شامگاه چهارشنبه 12 بهمن همنشینی زیبایی از عِقد ثریا و یا خوشه مشهور پروین را با ماه خواهیم داشت که با جدایی زاویه ای 2/3 درجه این خوشه زیبای باز ستاره ای در شمال ماه قرار می گیرد.

خوشه پروین در فهرست اجرام غیر ستاره ای مسیه در ردیف 45 M قرار دارد و دارای قدر مجموع 2/1 است، بنابراین به سادگی با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است. حدود 300 تا 500 ستاره در خوشه پروین قرار دارد اما با چشم غیر مسلح نمی توان بیش از 6 تا 7 ستاره را در آن مشاهده کرد.

خوشه پروین در فاصله 400 سال نوری از زمین قرار دارد و ستارگان آن در یک سحابی بازتابی (Reflection Nebula) جا خوش کرده اند.

به گفته عتیقی، پنج شنبه 13 بهمن ستاره مورد توجه ایرانیان باستان "چشم گاو" که به "الدبران" مشهور است در ساعت 20:23 دقیقه در 5/5 درجه ای جنوب ماه قرار خواهد داشت. فاز ماه در این شب 73 درصد است.

رییس انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: دوشنبه 17 بهمن سیاره تیر با منظومه خورشیدی یعنی عطارد در ساعت 06: 15 دقیقه این روز به مقارنه خارجی خواهد رسید.

عتیقی افزود: در این زمان سیاره تحت الشعاع نور خورشید و اصطلاحا" در احتراق قرار خواهد داشت. دور ترین فاصله سیاره تیر با زمین در همین زمان خواهد بود . بدیهی است تابش نور خورشید و نزدیکی سیاره تیر به آن مانع مشاهده این سیاره در بامداد صبحگاه بهمن ماه 90 می شود. سیارات داخلی دارای دو مقارنه داخلی و خارجی یا درونی و بیرونی هستند که در مقارنه خارجی خورشید بین زمین و سیاره مورد نظر قرار می گیرد. تیر و ناهید سیارات داخلی منظومه خورشید محسوب می شوند.

به گفته رییس انجمن نجوم آماتوری ایران، چهارشنبه 19 بهمن ستاره دل شیر یا قلب الاسد که مورد توجه منجمان باستان بوده است در این شب در 2/6 درجه ای شمال ماه قرار می گیرد. ساعت 23:38 دقیقه زمان این همنشینی است.

با وجود این که ماه کمتر از نیم میلیون کیلومتر ( بطور میانگین 380 هزار کیلومتر ) با زمین فاصله دارد و ستاره دل شیر 77 سال نوری ( هر سال نوری 3/9 تریلیون کیلومتر است ) اما از دید ناظر زمینی چنین همنشینی هایی حادث می شود و در حقیقت جدایی زاویه ای دو جرم در کره آسمان از دید ناظر محاسبه می شود.

ستاره دل شیر در رده طیفیB به رنگ سفید آبی ( با دمای سطحی 25000 – 11000 کلوین ) و دارای قدر ظاهری 4/1 است.

عتیقی خاطر نشان کرد: جمعه 21 بهمن ساعت 8:48 دقیقه این روز سیاره سبز آبی اورانوس در جنوب ملکه آسمان شامگاهی "ناهید" قرار دارد و می توان متوقع بود که در شامگاه این روز شاهد کمترین جدایی این دو سیاره باشیم.

وی افزود: بدیهی است ناهید با قدر ظاهری 02/4 - بسیار درخشان و در افق غرب خواهد بود و اورانوس با قدر 9/5 درجه در مرز بینایی بوده و شاید استفاده از یک دو چشمی کوچک نجومی برای مشاهده این همنشینی بسیار مناسب باشد.

این اجرام در برج فلکی ماهی (حوت) به ملاقات هم می روند. فاز ماه در این شب 93 % ( بعد از بدر ) و کشیدگی سیاره ناهید (نسبت به خورشید) 41 درجه است.

27 قمر به دور اورانوس در گردشند میانگین فاصله اورانوس با زمین حدود 8/2 میلیارد کیلومتر و میانگین فاصله ناهید از زمین حدود 108 میلیون کیلومتر است.

رییس انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: یکشنبه 23 بهمن ستاره مشهور سماک اعزل ساعت 16:09 دقیقه در صورت فلکی دوشیزه ( عَذرا ) در 1 /2 درجه ای شمال ماه قرار می گیرد.

فاز یا همان میزان روشنایی ماه در این شب 74 % و قدر سماک اعزل که یک ستاره سفید آبی (رده طیفیB) است، 03/1 است.

عتیقی افزود: چهارشنبه 26 بهمن ماه ابرغول مشهور دل کژدم ( قلب العقرب ) در ساعت 20 این شب که البته ماه در آسمان کشورمان طلوع نکرده است در 2 /4 درجه ای جنوب ماه قرار دارد. می توان انتظار داشت بامداد پنج شنبه 27 بهمن کمترین جدایی زاویه ای این دو جرم را شاهد باشید.

به گفته وی، جمعه 28 بهمن ساعت 20:29 دقیقه پلوتو سیارکی دور دست از کمربند کوئیپر 8 /2 درجه شمال ماه است اما از آنجا که دارای قدر 17/14 است یک تلسکوپ 12 اینچ و یا بالاتر برای رصد نیاز دارد.

مجددا یادآور می شویم ماه به صورت هلال صبحگاهی در بامداد شنبه 29 بهمن نزدیک به پلوتو طلوع خواهد کرد.